CẨM TÚ CẦU

Tên Việt: Hoa Cẩm Tú Cầu, Hoa Bát Tiên, Dương Tú Cầu, Hoa Tử Dương

Tên Hoa: 繡球花

Tên Anh: Hydrangea (tên gốc Hi Lạp có nghĩa là cái chén nước)

Tên Pháp: Hortensien.

Tên khoa học: Hydrangea macrophylla

Phân loại khoa học:

• Giới (regnum): Plantae.
• Ngành (divisio): Magnoliophyta.
• Lớp (class): Magniliopsida.
• Bộ (ordo): Cornales.
• Họ (familia): Hydrangeaceae.
• Chi (genus): Hydrangea.

Thông điệp, ý nghĩa: Còn nhiều tranh cãi về ý nghĩa của hoa cẩm tú cầu

                                             Thank you for understanding.

                                             Sự lạnh lùng, vô cảm (Frigidity, heartlessness,Carelessness)

                                            Sự thành tâm, lời cảm ơn hoặc xin lỗi chân thành

                                             Sự hay thay đổi trong tình yêu

ĐẶC ĐIỂM

Chi tú cầu là một chi thực vật có hoa trong họ Tú cầu (Hydrangeaceae) bản địa Đông Á (từ Nhật Bản đến Trung Quốc), Nam Á, Đông Nam Á (Hymalaya, Indonesia) và châu Mỹ. Là cây thân mộc, hoa vô tính, ưa bóng râm ẩm thấp và hầu hết có hoa màu trắng, tuy nhiên vài loài (điển hình là H. macrophylla) có màu hoa thay đổi phụ thuộc vào độ pH của đất, nếu đất có độ pH nhỏ hơn 7 (đất chua) cho hoa màu lam, nếu độ pH là 7 thì cây cho hoa màu trắng sữa, nếu độ pH lớn hơn 7 cây cho hoa màu hồng hoặc màu tím nên có thể diều chỉnh màu hoa thông qua việc điều chỉnh độ pH của đất trồng. Muốn hoa có màu lam vào mùa hè thu bón dung dịch clorua sắt hay có thể chôn vài cây đinh gỉ vào gốc cây hoặc cũng có thể chôn vào đất một ít clorua nhôm, clorua magie. Muốn hoa có màu hồng có thể bón vào đất một ít vôi bột.

Anthocyanin, một sắc tố đỏ, là gốc màu của những bông hoa cẩm tú cầu. Nó có thể tạo nên phức chất với nhôm (Aluminum) và đổi thành màu xanh da trời.

Tất cả bộ phân của cây tú cầu chứa độc tố có thể gây ngộ độc ở người khi ăn phải.

CẨM TÚ CẦU VIỆT NAM

Ở Việt Nam cẩm tú cầu có nhiều ở Đà Lạt. Cây thân thảo bụi, sống lâu năm, lá mọc đối theo từng đốt trên thân, lá to, hoa mọc thành chùm ở đầu cành, thân lá nhẵn, hoa màu hồng, trắng, tím rất đẹp. Cây cho hoa vào mùa xuân hè.

Còn có một cây cũng có tên tú cầu nhìn giống cây nghệ. Củ hình giống củ hành tây, để nhánh nhiều từ căn hành. Cây sinh trưởng quanh năm, mùa đông lụi đi. Mùa xuân và hè ra hoa thành chùm hình cầu màu đỏ, nên gọi là hồng tú cầu. Giống cho hoa vào đầu thu, đúng vào dịp quốc khánh gọi là cây hoa quốc khánh.

TRUYỀN THUYẾT

Philibert Commerson, một người nghiên cứu thực vật (plant hunter) vào giữa thế kỉ 18, cùng với một trợ lý của mình, người đồng nghiệp trẻ tên là Jean Baret đã cùng vượt qua cuộc hành trình gian khổ với những cơn bệnh rừng nhiệt đới ngặt nghèo. Thế rồi ở Tahiti, Jean Baret đã bị lộ khi “anh” cố tránh né những lời tán tỉnh của một tù trưởng Tahiti. Thực ra Jean là Jeanne, một phụ nữ.

Khi cuộc thám hiểm kết thúc, Jeanne Baret trở thành người quản gia cho Commerson và ở bên cạnh ông suốt tận đến ngày ông chết. Sau đó, bà tái hôn, vì một lý do nào đó không rõ, bà đổi tên mình thành Hortensia. Một số người cho rằng cái tên Hydrangea Hortensia được đặt theo tên nàng Hortensia huyền thoại này.

Sự tích hoa cẩm tú cầu

Từ thuở sơ khai, khi con người dựa vào hoạt động săn bắn và hái lượm để tồn tại thì việc chiếm hữu lãnh thổ là điều thiết yếu để đánh giá quyền lực của mỗi nhóm người riêng lẻ.

Thời kì hỗn loạn nhất trong lịch sử bắt đầu từ đó, đánh dấu sự ra đời của mười ba bộ tộc với những cuộc chiến tranh triền miên hàng trăm năm đến nỗi không ai còn nhớ nguyên nhân chiến tranh là gì nữa.

Những cuộc chiến đẫm máu cứ thế kéo dài. Trước tình hình đó mười ba vị tộc trưởng đã tổ chức một cuộc họp nhằm đưa ra phương pháp giản hòa. Thế nhưng, buổi họp thất bạị vì sự bất đồng, một cuộc chiến lớn nhất chưa từng có giữa mười ba bộ tộc đã nổ ra. Như một lời nguyền, trong cuộc chiến đó không một người đàn ông nào sống sót. Những người mẹ, người vợ, những đứa con nhỏ sống trong cảnh lầm than.

May mắn thay, trong cảnh đó đã xuất hiện một vị nữ thần đầy quyền lực, đứng ra hoà giải mười ba bộ tộc, tập hợp học thành một bộ tộc duy nhất và dạy họ điều hay lẽ phải. Từ đó chiến tranh chấm dứt, hòa bình được duy trì, cuộc sống tốt đẹp, mùa màng thuận lợi, lễ hội diễn ra hàng năm trong tiếng cười và những điệu múa. Đến mùa thứ sáu, vị nữ thần đứng trước bộ tộc và thông báo.

-Hỡi những đứa con của đất Mẹ! Nhiệm vụ của ta đã hoàn thành, đã đến lúc ta phải ra đi.

Trong ánh lửa đêm, tiếng xì xầm lo lắng vang lên. Nữ thần giơ cao cây trượng của mình ra hiệu mọi người im lặng.

-Trước khi đi, ta sẽ trao lại quyền năng của mình cho một trong số các ngươi. Người này sẽ là nhà tiên tri thay ta dẫn dắt bộ tộc. Tất cả các cô gái tròn mười sáu tuổi trinh nguyên hãy bước đến phía trước.

Bảy cô gái bước lên trên đống lửa lớn. Nữ thần nhắm mắt lại rồi giơ cao cây trượng, bà lâm râm đọc câu thần chú. Ánh sáng trắng chói lòa thay thế màn đêm đen, vị nữ thần biến mất, cây trượng của bà lơ lửng trên không trung phát ra những ánh hào quang rực rỡ, nó chậm rãi bay đến cô gái thứ tư và nằm trong lòng bàn tay cô. Cơ thể cô gái bắt đầu thay đổi, cô trở nên xinh đẹp như một nàng tiên, một bộ đồ trắng mỏng manh thay thế cho y phục của bộ lạc tượng trưng cho sự thuần khiết. Tất cả mọi người trong bộ tộc quỳ trước nhà tiên tri mới của mình, họ hô hào và kính nể cô. Sau lễ hội, nhà tiên tri mới được đưa đến đền thờ dành cho mình. Giờ đây, cô được mọi người tôn sùng như một vị thánh nhưng cái giá phải trả là cô sẽ phải ở đền thờ suốt sáu năm tại vị cũng như không bao giờ được lập gia đình sau đó.

Tục lệ cứ mỗi sáu mùa mưa nắng sẽ chọn một nhà tiên tri bắt đầu từ đây. Họ sống trong nghi thức lễ giáo để rồi bị ám ảnh bởi nỗi cô đơn, một số khác lại xem đó là niềm kiêu hãnh và vinh dự lớn lao trong cuộc đời.

Thời gian trôi qua trong yên bình, cho đến nhà tiên tri lần thứ 127. Các bộ tộc lớn nhỏ khắp nơi đổ về dự lễ như thường lệ. Năm đó, có 36 cô gái tuổi mười sáu được chọn cho buổi tiếp nhận.

Trong đó có Li-a, cô gái có nét đẹp trong sáng của nắng, đôi mắt long lanh như những giọt mưa đầu mùa. Bao chàng trai mơ ước được làm chồng cô, nhưng cô không để mắt đến một ai ngoại trừ Erike, người hàng xóm lớn lên cùng cô. Lễ kết duyên hai người đã được định sẵn, nhưng buổi tuyển chọn nhà tiên tri đã phá vỡ tất cả. Cha mẹ Li-a hủy lễ và khuyên con gái mình tham gia vào buổi chọn nhà tiên tri, vì đó là niềm tự hào của gia đình, vả lại chưa chắc cô sẽ được chọn, nếu không được, đám cưới sẽ diễn ra sau khi kết thúc lễ hội. Dù vậy, đêm đó Li-a vẫn khóc đến cạn nước mắt.

Nhà tiên tri đương nhiệm xuất hiện sau các nghi lễ trịnh trọng. Bà gọi các cô gái lên trên đài xếp thành vòng tròn xung quanh mình rồi làm phép. Li-a thầm cầu nguyện người được chọn không phải là cô, đó không phải con đường cô muốn, cô chỉ cần được bên cạnh người cô yêu mà thôi.

-Erike! – Li-a thầm thì.

Bên dưới đám đông, Erike còn lo lắng hơn cả cô. Cả ngày anh cầu xin tất cả các vị thần mà anh biết rằng anh sẽ đánh đổi tất cả chỉ để Li-a không thành nhà tiên tri. Li-a đã là linh hồn của anh.

Nhưng định mệnh vẫn là định mệnh. Li-a đã được chọn là nhà tiên tri mới, mọi người đưa cô đến đền thờ, cô ở lại đó và không được phép gặp bất kì ai ngoại trừ tộc trưởng khi có việc cần đến nhà tiên tri.

Erike đau đớn bỏ đi khỏi bộ tộc và không còn ai nhìn thấy anh nữa. Mang trong mình trọng trách là một là tiên tri nhưng Li-a chưa bao giờ nguôi mong mỏi gặp lại người yêu, mỗi ngày cô đều cầu nguyện cho Erike được bình an sống trong hạnh phúc.

Không chấp nhận được sự thật, sau ba năm sống trong đau khổ trong rừng sâu Erike đã trở về làng. Để gặp người con gái thân yêu, anh âm thầm đột nhập vào đền thờ. Tưởng chừng như Li-a đã quên, nhưng cô nhận ra ngay người con trai hằng đêm cô nhớ nhung. Im lặng nhìn nhau trong xót xa và nước mắt.

Erike nói rằng cả hai nên bỏ trốn đến nơi mà không ai tìm ra họ. Li-a sợ hãi, vì nghĩ đến trách nhiệm và sự quan trọng của nhà tiên tri. Nhưng phần nào trong cô lại muốn được ở bên Erike. Từ ngày cô được chọn để trở thành nhà tiên tri thì cuộc sống không còn là của riêng cô nữa rồi.

Lính gác đền thờ phát hiện người lạ trong đền thờ,liền chạy đến bắt Erike. Erike liền nắm tay kéo Li-a chạy vào rừng sâu. Họ chạy, chạy mãi suốt nhiều ngày vượt qua sông núi. Dù là nhà tiên tri với những pháp thuật khôn lường nhưng Li-a vẫn chỉ là một cô gái chân yếu tay mềm, sau nhiều ngày rượt đuổi cô như kiệt sức rồi quỵ xuống trên một cánh đồng cỏ trải dài ngút ngàn. Phía sau là tiếng hò hét của bộ tộc kéo đến, cô biết rằng nếu bị bắt chắc chắn Erike sẽ bị xử tử vì đây một trọng tội.

-Erike! Em không thể đi tiếp được nữa rồi. Anh chạy đi! Họ sẽ giết anh mất.

-Không! Anh sẽ không bỏ em lại đâu, anh đã mất em một lần rồi. Erike đỡ cô dậy. Anh sẽ cõng em!

-Đừng khờ thế! Anh phải sống…

VỤT! VỤT! VỤT! Tiếng cung tên lướt đi trong gió, hàng loạt mũi tên lao qua cánh đồng tìm hồng tâm. Một trong số chúng bay thẳng đến con tim của Erike.

Hự! – Máu tuôn ra nhưng không phải của Erike. Li-a đã thay anh nhận mũi tên kia, Erike đỡ lấy cô trong đau đớn. Thời gian với họ như ngưng lại, không còn gì là quan trọng nữa, điều quan trọng nhất đang trên tay Erike nhưng anh lại sắp lìa xa điều đó mãi mãi.

-Anh chạy đi. Em là nhà tiên tri, họ sẽ không giết em đâu! Li-a nói trong khó nhọc.

-Không! Không! Không! Erike hét lên trong nước mắt. Anh sẽ không đi đâu cả. Nếu chết, anh sẽ chết bên em.

Bỗng nhiên Li-a nghĩ đến định mệnh này, tại sao cô lại được chọn làm nhà tiên tri? Và cô nhớ đến câu thần chú cổ xưa, cô không muốn nhìn thấy người mình yêu chết. Cô biết rằng với tình yêu anh dành cho cô anh sẽ không bỏ cô lại nơi đây. Hy sinh là thứ duy nhất cô có thể làm cho anh bây giờ

-Erike! Em yêu anh, dù có ở nơi nào trong cõi đời này, em vẫn yêu anh! Cô khẽ nói vào tai ngưòi cô yêu rồi đẩy anh ra xa.

Mũi tên đâm quá sâu vào ngực cô, nó cướp đi nguồn sức lực cuối cùng. Li-a cố gượng dậy, cô chống cây trượng xuống đất rồi giơ cao hai tay lên trời. Toàn bộ cánh đồng bỗng nhiên hóa thành một rừng cây cao gần hai mét ngăn những kẻ đuổi theo. Từ các bụi cây bỗng dưng hàng triệu bông hoa đua nở, chúng có hình cầu được tạo thành bởi các nhánh hoa nhỏ khác. Màu trắng của hoa ngập tràn trên cánh đồng. Một cảnh tượng đẹp kì lạ nhưng hình bóng Li-a dần phai nhạt rồi biến mất trước mắt Erike.

-Li-a!!!!!!!!! Anh với tay và kêu gào tên người con gái mình yêu.

Xung quanh anh giờ đây chỉ có loài hoa lạ kia cũng chính là người con gái đã chết vì anh. Tự dằn vặt và trách bản thân, Erike không rời đi nửa bước, anh ở lại nơi đây bảo vệ cô, loài hoa màu trắng tinh khiết như tình yêu cô dành cho anh. Ngày tháng trôi qua, Erike chết vì đói và khát. Anh gục xuống bên những đóa hoa.

Máu và thịt Erike hòa vào đất nơi những bông hoa mọc lên, tạo nên những màu sắc khác cho những bông hoa màu trắng tượng trưng cho tình yêu của họ: Vẫn giữ màu trắng trinh nguyên, màu đỏ mãnh liệt, màu xanh hy vọng, màu tím thuỷ chung,…

Từ đó, người ta đặt tên cho loài hoa này là Cẩm Tú Cầu. Truyền thuyết này được lưu truyền qua những người yêu nhau cho đến ngày nay. Ban đầu câu chuyện được truyền miệng rộng rãi rồi sau đó không còn được nhắc đến  nữa vì nhiều lí do mà nguyên nhân chính nhiều ngưòi tin rằng câu chuyện mang một lời nguyền ly tan.